YAS NEDİR?
Yas; ölüm, kayıp veya bir felaket nedeniyle duyulan acı ve bu doğrultudaki tepkilerdir.Aynı zamanda yaslıların katıldığı veya katılmasının beklendiği kültürel bir davranışı tanımlamak için de kullanılır, gelenekler kültürler arasında farklılık gösterir.
YAS ÇEŞİTLERİ
Akut Yas
Akut yas, yaşanılan kayıp sonrası bireylerin geçirdiği normal bir yas sürecidir. Belirli bir süre devam eden akut yas sürecinde her birey farklı belirtiler göstermektedir. Akut yas süreci, belirli bir zaman geçtikten sonra son bulmaktadır.
Karmaşık Yas
Yas sürecinin 6 aydan daha uzun sürmesi karmaşık yas olarak adlandırılmaktadır. Karmaşık yas sürecinde bireyler yaşadıkları kaybı kabullenememekte ve gündelik hayatlarına devam etmekte zorlanmaktadır. Bu süreci yaşayan kişiler sevdikleri kişilerin ölümünde kendini sorumlu tutabilir veya vefat eden kişiye karşı öfke hissedebilir. Karmaşık yas sürecindeki kişiler, işlerine ve okullarına devam etmekte zorlanmakta, sosyal ortamlara girmek istememektedir.
Travmatik Yas
Travmatik yas, kaza, intihar, cinayet gibi ani ve travmatik olarak adlandırılan bir ölümün ardından bireylerin geçirdiği yas sürecidir. Travmatik yas sürecinde olan bireylerde çeşitli psikolojik sorunlar ortaya çıkabilmekte, yaşadıkları kaybı kabullenemeyen bu kişiler intihar etmeyi dahi düşünmektedir. Örneğin çocuğunu kaybeden ebeveynler veya ebeveynlerini kaybeden çocuklarda travmatik yas görülebilmektedir.
YAS SÜRECİ EVRELERİ
İNKAR
İnsanların beklenmedik bir durumla karşı karşıya kalması sonucunda adeta şokta olma halidir. Bu nedenle bu aşamaya şok aşaması da denmektedir. “Bu benim başıma gelmez”, “Gerçekten ölmüş olmaz” şeklinde tepkiler bu aşamada normal karşılanır. Bu süreç içinde olduğu durumu inkar etme üstüne kuruludur.
ÖFKE
inkar aşamasından sonra insanlar yaşadıkları kaybın hayal kırıklığı ile öfke aşamasına geçerler. Birlikte yapmak istedikleri, yapamadıklarından duyduğu pişmanlıkları, geçirmek istedikleri zaman dilimlerini düşünürler. Bu beklenti ve istekleri gerçekleşemeyeceği için engellemişlik hissinin verdiği sıkıntı ile öfke duymaya başlarlar. Sorgulamalar, suçlu aramalar, “neden ben” soruları sıkça bu sürece eşlik eder.
PAZARLIK
Kaybettiğimiz kişinin bize geri dönmesi, hayatta olması için yaratıcı ile pazarlık yapılır. Genellikle bu durum hastalık süreci ağırlaşmış ölüme yakın olduğunu hissettiğimiz yakınlarımıza karşı gösterdiğimiz bir tutum olur. Pazarlık kısmında yaratıcı ile “O ölmesin ben de şu kadar adak vereceğim, bundan sonra her hafta onu ziyaret edeceğim, bir daha şunu yapmayacağım vb.” şeklinde konuşmalar kurgulanır.
DEPRESYON
Kaybettiği kişinin geri gelmesi konusunda yapabileceği bir şeyin olmadığıını anlayan kişi kaybın verdiği çaresizlik duygularını hissetmeye başlar. Kayıp gerçeğini hayatına alır. Depresyon aşamasında birey kendisini hiçbir şey yapamayacak kadar enerjisiz, isteksiz ve yorgun hissedebilir.
KABUL
Ölüm hayatın parçası ve gerçeğidir. Ne kadar pazarlık etsek de geri getirebileceğimiz bir şey değildir. Bu nedenle onu kabul edip barışmak en sağlıklısıdır. Sevilen insana minnet ve şükran duymak, yaşanılan güzel anıları yad edebilmek, yaşamın o olmadan da devam edebileceğinin farkına varmak bu aşamada gerçekleşir.
YAS SÜRECİNİ DAHA KOLAY ATLATMAK İÇİN NE YAPABİLİRİZ?
Tanıdığınız ve yanında iyi hissettiğiniz insanlarla vakit geçirin. Bu zaman dilimlerinde kendinizi anlatmak veya bir aktivite yapmak zorunda değilsiniz. Sevdiğiniz insanlarla bir arada olmaya çalışın.
Hissettiklerinizi yansıtmaya çalışın. Kendinizi hazır hissettiğiniz ölçüde hislerinizi dilediğiniz gibi aktarabilirsiniz. Kendinizi anlatacak gücü bulamadığınız dönemlerde yazı yazmayı veya resim yapmayı deneyebilirsiniz.
Yalnızca psikolojik iyi oluşunuza değil, beslenme ve uyku gibi önemli bedensel sağlık gerekliliklerinize de dikkat edin.
Madde ve alkol bağımlılıklarına karşı tetikte olun. Zor duygularla baş etmeye çalışırken zararlı maddelere yönelmek uzun vadede sizin için daha zararlı olacaktır.
Psikolojik destek almayı değerlendirin. Yas süreci zorlu birçok duygu barındırır ancak baş etmekte zorlandığınızı düşündüğünüz anlarda bir profesyonel desteğine başvurabilirsiniz.
UNUTMAYIN Kİ
Hiç kimse yaşamı boyunca yas tutmaz....
ADDRESS
PHONE
Ayşenur-> 509 742 63 71
Fikret-> 538 268 63 92
